พจนานุกรมภาษา ล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา

พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา

โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์

เรียน 10 คำใหม่

ออกเสียงล้านนา	อักษรล้านนา	เทียบอักษรไทย	ความหมาย
แสบวึดๆ	แสปฯวึดฯๆ	[แสบวึดๆ]	ก.รู้สึกแสบร้อนที่ผิวมาก; ดู...แสบวี่ๆ
ดอกสาหละปี	ดอฯกสาหลฯะพี	[ดอกสาหละพี]	น.ดอกสารภี ภาษาถิ่นเหนือเรียก ''ดอกสาหละปี''; สารภี หรือ สาหละปี - เป็นต้นไม้ประจำจังหวัดพะเยา มีลักษณะเป็นไม้ดอกยืนต้นขนาดเล็กถึงขนาดกลาง เรือนยอดเป็นพุ่มทึบแผ่กว้าง ลำต้นตรงสูงประมาณ 10-15 เมตร ปลายกิ่งมักห้อยลงสู่ลำต้น เปลือกสีเทาปนน้ำตาลแตกล่อนเป็นสะเก็ด เปลือกชั้นในสีแดงเข้ม มีน้ำยางคล้ายน้ำนมเมื่อสัมผัสอากาศจะเป็นสีเหลืออ่อน กิ่งอ่อนเป็นสันสี่เหลี่ยม ใบเดี่ยวเรียงสลับ รูปไข่กลับแกมรูปขอบขนาน ปลายใบอาจมนหรือแหลม โคนใบสอบแคบหรือสอบเรียว แผ่นใบหนาผิวเกลี้ยงสีเขียวเข้มเป็นมัน ดอกออกเป็นช่อเดี่ยวตามกิ่ง ใน 1 ช่อมีดอกย่อย 7-9 ดอก เมื่อบานเต็มที่กว้าง 0.7-1 ซ.ม. กลีบดอกมี 4 กลีบ สีขาวรูปไข่กลับ มีกลิ่นหอมมาก เมื่อใกล้โรยจะเปลี่ยนเป็นสีเหลือง เมื่อแห้งเป็นสีน้ำตาล ดอกเพศผู้มีเกสรจำนวนมาก: หลายส่วนของสารภีมีสรรพคุณเป็นยา โดยเฉพาะดอกมีประโยชน์หลายอย่าง ดอกแห้งนำมาปรุงเป็นน้ำหอมสำหรับสงพระในวันสงกรานต์ หรือนำมาปรุงเป็นน้ำเข้าหมิ้นส้มป่อยสำหรับดำหัวผู้มีพระคุณหรือผู้ที่เคารพนับถือ ช่อดอกสดนำมาสกัดน้ำมันหอมระเหยแต่งกลิ่นเครื่องสำอาง ดอกตูมสกัดเป็นสีย้อมผ้าโดยจะให้สีแดง เกสรมีรสเย็นช่วยทำให้ชื่นใจ เป็นยาแก้ไข้บำรุงครรภ์ เป็นต้น
ก..๊ก	คุก	[คุก]	น.ก..๊ก - ไม้ล้มลุก เป็นพืชวงศ์เดียวกันกับ ข่า ขมิ้น มีลักษณะเป็นกอคล้ายข่า สูงประมาณ ๑-๒ เมตร มีเหง้าอยู่ใต้ดิน ใบเดี่ยวเรียงสลับ เรียวยาว ปลายแหลม ช่อดอกแทงจากเหง้าใต้ดิน มีกาบรองช่อดอกซ้อนกันแน่น ดอกขณะที่ยังตูมอยู่ เรียก จี๋ก..๊ก (จี๋ หมายถึง ตูม,แรกแย้ม); ดู...จี๋ก..๊ก
ซํ่ามีด	ซํ่ามีดฯ	[ซ่ำมีด]	ก.ใช้มีดฟันถี่ยิบ
กิ๋นตวย	กินฯทวฯยฯ	[กินทวย]	ก.กินด้วยกัน,กินพร้อมกัน; กิ๋นตวยกั๋น ก็ว่า
ข่มเหงเต๋งเต๋ก	ข่฿มฯเหงฯเตงฯเตักฯ	[ข่มเหงเตงเต็ก]	ก.ข่มเหงคะเนงร้าย,รัง..กเบียดเบียน,กดขี่ข่มเหง
ปะตู๋ผี	ปตูผี	[ปะตูผี]	น.ประตูที่กำหนดให้เป็นทางนำศพออกจากเขตกำแพงเมือง
อู้ม่วนจ๋าหวาน	อู้ม่วฯรจาหวฯานฯ	[อู้ม่วนจาหวาน]	ดู...อู้ม่วน
ขวด	ขวฯด	[ขวด]	น.ขวด - ภาชนะกลวงใน มักทำด้วยแก้ว มีคอหรือปากแคบเพื่อบรรจุของเหลว; ปกติใช้ปาง; ดู...ปาง,ปางปัน,ปางแป้บ,ปางห้าฮ้อย
แถ้มแหล้ม	แถ้มฯแห้ลฯม	[แถ้มแหล้ม]	ว.แบน เช่นแป้บแถ้มแหล้ม - แบนแต๊ดแต๋; แข้มแหล้ม ก็ว่า